Celvetîlik Metinleri

Bir tarîkat hakkında bilgi elde etmenin en kısa yolu hiç kuşkusuz o tarîkatın temellerini atan pîr, kurucu mürşid yahut kollarından birini tesis etmiş olan şeyhlerin eserlerini incelemektir. İslâm tasavvuf tarihinde hemen her tarîkat kurucusunun, kendisinden sonra gelen ikinci pîrin yahut kâmil mürşidlerin tarîkatın usûl ve esasları, âdâb ve erkânına dair eserler kaleme aldığı mâlûmdur.

Celvetîliğin usûl ve esaslarına dâir bu yolun önde gelen şahsiyetleri tarafından birçok eser kaleme alınmıştır. Kitapta yer alan eserlerden Muhyiddin Üftâde ile Azîz Mahmûd Hüdâyî arasında geçen hâlleri ve tasavvufî makamları ihtivâ eden Vâkı‘ât, seyr-i sülûk esnasında bir müridin nasıl terbiye edildiğinin en güzel örneklerinden biridir. Hüdâyî’nin Tarîkatnâme’si dervişin şeyhi ile münasebetinin nasıl olması gerektiği ve tarikat adâbı ile ilgili örneklere yer vererek sülûka girecek olan dervişe yol göstermektedir. Selâmî Ali Efendi, Tarîkat İlmihâli’nde Hak tâlibi olan sûfîlerin sünnete bağlı olmaları gerekliliğinden, Celvetîliğin tanımından, dervişlere lâzım gelen hususlardan, Celvetî tâc ve kıyâfetinden ve hilâfet erkânından bahsetmektedir. Ya‘kûb Afvî Efendi’nin Hediyyetü’sSâlikîn’inde ise, dervişlerin uymaları gereken âdâb ile halîfe ve şeyhlerin vazifeleri üzerinde durulmuştur. Muhammed Şihâbüddin Efendi’nin kaleme aldığı Tuhfetü’s-Sâlikîn, daha çok nefs ve nefs mertebelerine dair bilgiler içermektedir. İsmâil Hakkı Bursevî ise Kitâb-ı Silsile’sinde Celvetîlik silsilesinde bulunan şeyhlerin biyografilerine yer verdikten sonra âdâb ve erkâna dair açıklamalarla eserini bitirmiştir.